Hodowla drobiu i trzody chlewnej | Pyszne przekąski w menu dla zwierząt

• Białko owadów to wysokiej jakości pasza białkowa, która może być stosowana jako substytut soi i mączki rybnej w hodowli drobiu i trzody chlewnej.
• Hodowla owadów może być prowadzona jako regionalna i zrównoważona gospodarka o obiegu zamkniętym.
• Wysoki stopień automatyzacji, zwłaszcza w tuczu owadów, zapewnia skrócenie czasu pracy do minimum.
• Większy dobrostan zwierząt w hodowli drobiu i trzody chlewnej, dzięki zastosowaniu białka owadów.

Spośród ponad 2000 jadalnych gatunków owadów jedynie tylko kilka nadaje się do hodowli przemysłowej, ponieważ są trudne do udomowienia. Jednym z najbardziej obiecujących gatunków jest mucha czarna (czarny żołnierz, Hermetia illucens).

Wraz z wejściem w życie Rozporządzenia Komisji (UE) 2021/1372 z dnia 17 sierpnia 2021 r. zmieniającego załącznik IV do rozporządzenia (WE) 999/2001 skarmianie w paszach niektórymi przetworzonymi białkami zwierzęcymi (PBZ) zostało dopuszczone prawnie ponownie z początkiem września 2021. Należą do nich PBZ z użytecznych owadów.

Jest to jeden z kluczowych wymogów prawnych do rozpoczęcia profesjonalnej hodowli owadów. Jednak larwy owadów jako hipoalergiczna i zrównoważona żywność są od pewnego czasu stosowane dla zwierząt domowych.

W przeciwieństwie do hodowli drobiu i trzody chlewnej karmienie przeżuwaczy białkami zwierzęcymi jest nadal zabronione w UE z powodu kryzysu BSE.

Zwierzęta gospodarskie potrzebują w swojej paszy białka. Tylko wtedy mogą optymalnie wykorzystać swój potencjał wydajności. Według Federalnego Urzędu Statystycznego w 2021 r. do Niemiec sprowadzono prawie 3,6 mln ton soi – głównie z Ameryki Południowej – z czego większość wykorzystywana jest jako pasza w hodowli zwierząt.

Badania wykazały, że profil aminokwasowy larw muchy czarnej jest podobny do profilu soi, dzięki czemu doskonale nadaje się do stosowania w karmieniu trzody chlewnej, drobiu i ryb.

W 2018 r. naukowcy stwierdzili, że „z żywieniowego punktu widzenia mączka z owadów muchy czarnej nadaje się do zastąpienia znacznej części śruty sojowej w paszy dla brojlerów i tuczników”. (Źródło: 08/01/2018 – M. Sc. Susanne Velten i Prof. Dr Frank Liebert, Uniwersytet Georga-Augusta w Getyndze).

Tabela 1 Porównuje zawartość aminokwasów w śrucie sojowej z zawartością w mączce z muchy czarnej.

Pojedynczne aminokwasy w mączce z larw, takie jak cysteina i arginina, wykazują niedobory w porównaniu z mączką sojową (Rysunek 1), ale można je zrekompensować na przykład syntetycznymi dodatkami aminokwasowymi. W przypadku metioniny, będącej w żywieniu drobiu aminokwasem limitującym i ważnym dla optymalnej masy jaja, proporcje są niemal identyczne.

Aminokwas lizyna jest niezbędny do budowy masy ciała i białek mięśniowych. Aby zawartość lizyny w paszy była optymalna, konieczna jest suplementacja aminokwasami. Producentom pasz dla zwierząt łatwo jest odpowiednio dostosować recepturę.

Dieta owadów jest zróżnicowana. Mają one niskie wymagania co do pożywienia. Ponieważ owady są klasyfikowane jako zwierzęta hodowlane, podlegają rozporządzeniu w sprawie hodowli zwierząt gospodarskich. Oznacza to, że obecnie nie można ich karmić odpadami kuchennymi, spożywczymi ani innymi substratami powstałymi z odpadów.

Można stosować wyłącznie dopuszczone pasze, takie jak otręby pszenne, mączka żytnia lub kiszonka z kukurydzy. Obecnie zmniejsza to konkurencyjnosć mączki z larw w porównaniu z importowaną soją. Z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju i gospodarki o obiegu zamkniętym, pożądane byłoby zezwolenie na stosowanie resztek żywności jako podstawy paszy dla owadów.

Międzynarodowa Platforma ds. Owadów na Żywność i Paszę (IPIFF) wzywa do przyspieszenia postępu prac w Brukseli. Zgodnie ze strategią „Od pola do stołu” marnowanie żywności w UE odpowiada za „około sześć procent całkowitych emisji UE“. Produkcja owadów może i chce skutecznie przyczynić się do redukcji tych emisji. Ponieważ tylko wtedy rzeczywiste alternatywy, a nie tylko dopuszczone pasze, będą mogły być stosowane jako pokarm dla owadów, nie będzie już „podwójnej konwersji białka”.

Pomocne byłoby również uwzględnienie tego kierunku produkcji w unijnym dofinansowaniu rolnictwa w Brukseli. Co poza tym przemawia na korzyść owadów: w przeciwieństwie do hodowli drobiu i trzody chlewnej, podczas krótkiego siedmiodniowego okresu tuczu nie podaje się żadnych leków.

Odchów i przede wszystkim tucz larw owadów nie jest niczym niezwykłym: można zastosować techniki, które zostały już wypróbowane i przetestowane w hodowli zwierząt. Systemy są łatwo skalowalne, a istniejące budynki, takie jak dawne budynki inwentarskie zawsze można przekształcić na inny typ chowu.

Sprawdzoną od dziesięcioleci techniką żywienia w hodowli trzody chlewnej jest żywienie na mokro (które w pewnych aspektach należy dostosować) – sterowane komputerowo i wyposażone w cyfrowe programy oceniające. Decydującym czynnikiem jest to, że wielkość cząstek w paszy mokrej, wynosząca od jednego do dwóch milimetrów, jest znacznie mniejsza niż w hodowli trzody chlewnej.

Technologia jednak musiałaby zostać tak dostosowana, aby hodowca mógł bez problemu stosować różne pasze. Ponadto mamy do czynienia ze znacznie wyższą zawartością substancji suchej.

Podobnie jest w przypadku komór klimatycznych, w których larwy w ciągu tygodnia zwiększają swoją wagę 250 – krotnie (!) przy współczynniku wykorzystania paszy od 1 : 1,1 do 1,3. Także tutaj sterowanie temperaturą, wilgotnością, powietrzem dolotowym i wylotowym oraz ogrzewaniem odbywa się za pomocą sprawdzonego komputera klimatycznego. Również w tym przypadku należy wziąć pod uwagę kilka ważnych kwestii: jeśli temperatura, a przede wszystkim wentylacja nie jest właściwa, może się zdarzyć, że larwy nie będą się otymalnie rozwijać; w najgorszym przypadku będą w sposób niekontrolowany wydostawać się ze skrzynek.

Zalecane jest stosowanie wymiennika ciepła. W ten sposób można wykorzystać do 50 % ciepła odpadowego. Do oddzielenia gotowych do zbioru larw od resztek pokarmowych, wykorzystywana jest technologia robotów. W tym celu ramię robota chwyta skrzynie ułożone na palecie i wysypuje ich zawartość na sito.

W tym samym czasie puste skrzynki są ponownie napełniane rozdrobnionym pokarmem i młodymi larwami i układane z powrotem na palecie, która następnie pozostanie w komorze klimatycznej przez tydzień. W ten sposób można wyprodukować około 150 ton larw w danej komorze klimatycznej w ciągu roku. Przesiane resztki pokarmowe można wykorzystać jako cenny nawóz organiczny do ulepszenia gleby lub w biogazowni.

Wraz ze wzrostem liczby komór klimatycznych hodowla owadów staje się znacznie wydajniejsza.

Jeśli spojrzeć na zestawienie kosztów, oprocz kosztów młodych zwierząt (45 %), drugim głównym czynnikiem kosztowym jest stosowana pasza (około 33 %). Tak więc nadal istnieje potencjał oszczędności poprzez rozszerzenie asortymentu pasz.

Owady są częścią naturalnej diety dzikich zwierząt. Nic więc dziwnego, że pozytywny wpływ białka owadów na udomowiony inwentarz, w tym świnie i drób, został już udowodniony w różnych badaniach przeprowadzonych przez niezależne instytucje badawcze.

Według badań przeprowadzonych przez Uniwersytet w Wageningen (Kar i in., 2021) dotyczących zdrowia jelit, spożycie mączki z owadów prowadzi do bogatego mikrobiomu jelitowego, a tym samym „zdrowych jelit” u tuczników. Badanie strawności przeprowadzone przez Uniwersytet w Guelph (Crosbie i in., 2020) wykazało, że tuczniki trawią większość aminokwasów zawartych w mączce z owadów podobnie lub lepiej niż z mączki sojowej.

Z drugiej strony badanie dotyczące żywienia przeprowadzone przez Politechnikę w Bingen (Schneider & Dusel 2023, niepublikowane) wykazało, że mączka z owadów w tuczu kurcząt w ilości do 7,5 procent całkowitej dawki pokarmowej pozostała bez strat wydajności. Dla kur niosek i świń żywe larwy to mile widziana przekąska; ponadto podobnie jak w przypadku zwierząt w środowisku naturalnym dostarczająca zajęcia. W przypadku kur niosek wykorzystanie żywych larw może zapobiegać sporadycznemu wydziobywaniu piór.

Białko owadów może być wykorzystywane w hodowli drobiu, trzody chlewnej i zwierząt domowych na wiele sposobów jako alternatywne źródło białka. Ze względu na dobrą strawność i profil aminokwasowy owadów, który jest porównywalny do śruty poekstrakcyjnej soi, hodowla owadów może w istotny sposób przyczynić się do zrównoważonego rozwoju i ochrony klimatu, ponieważ znacznie ogranicza niezrównoważony import soi.

Dla krajowego rolnictwa, ze względu na stale zmniejszajacą się powierzchnię użytków rolnych, oznacza to inwestycję w oszczędzającą miejsce produkcję białka. Inwestowanie w owady oznacza też inwestowanie w przyszłe dostawy białka dla inwentarza żywego, a w konsekwencji również dla ludzi.

Mgr inż. rolnictwa Janett Peschel, Big Dutchman

DGS Magazin | 07 | 2023