De pluimvee- en varkenshouderij maakt een belangrijk deel uit van de veehouderij in Duitsland. 147 miljoen dieren leven in Duitse pluimveestallen. Het aantal varkens bedraagt ongeveer 27 miljoen. Aangezien de dierenpopulatie in sommige Duitse regio's een hoog niveau heeft bereikt, zijn de boeren verplicht om op zwaar belaste locaties de emissies te verlagen. De afvoerluchtreiniging speelt als vast bestanddeel van een uitgebreide en veilige emissieverlaging een cruciale rol.
Al vele jaren begeleid Big Dutchman de trend naar een emissievrije veehouderij met eigen reinigingssystemen voor de afvoerlucht. Daartoe behoort ook de in 2016 uitgevoerde overname van het Nederlandse bedrijf Inno+, een toonaangevende aanbieder van luchtwas- en warmteterugwinningssystemen. "Wij hebben onze technische kennis gebundeld om nog intensiever aan werkbare oplossingen te werken", aldus Roland Tapken, Big Dutchman-expert voor luchtreiniging.
In een interview vertelt de vakman waarom de emissieverlaging een belangrijke rol in de landbouw speelt, hoe luchtwassers werken en welke oplossingen de stalinrichter uit het Duitse Vechta-Calveslage te bieden heeft.
Waarom hebben wij in Duitsland luchtreiniging nodig?
Roland Tapken: Wij zien in Duitsland hoge regionale resp. lokale concentraties aan pluimvee- en varkensstallen. De deelstaat Nedersaksen is een goed voorbeeld. Hier is meer dan 50 procent van het totale pluivee van het land gevestigd, terwijl 58 procent van alle varkens in Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen wordt gehouden. Deze clusters zijn ontstaan door historisch gegroeide structuren waartoe ook voederbedrijven en slachthuizen behoren. Maar ook de structurele overstap naar grotere bedrijven speelt een rol.
Dienovereenkomstig veel ammoniak, stank en stof komen regionaal in het milieu terecht. Daarom controleren instanties per locatie de emissies, zodat tegenwoordig acht van tien nieuwbouwvergunningen zijn gekoppeld aan de inbouw van een luchtwasinstallatie.
De lucht is schoon.
Hoe halen luchtwasinstallaties stoffen uit de lucht?
Roland Tapken: Het werkingsprincipe is eigenlijk heel simpel. De meeste systemen werken als een wasmachine. Dat wil zeggen dat de lucht wordt gewassen en zo van vuil wordt ontdaan. Aan het einde van de "wasbeurt" verlaat de gereinigde afvoerlucht de stal.
Zijn er uitzonderingen?
Roland Tapken: Ja, die zijn er. Bij biofilters wordt de afvoerlucht door bevochtigd filtermateriaal geleid, dus niet gewassen. Deze filters zijn uitstekend geschikt voor de afscheiding van stank en stof. Voor de verwijdering van ammoniak zijn zij echter slechts beperkt inzetbaar. Mechanische filters wederom werken helemaal zonder water. Een voorbeeld zijn stoffilters.
En welke oplossingen worden doorgaans ingezet?
Roland Tapken: Meestal wordt er voor luchtwassers gekozen. Er zijn eentraps werkende biologische en chemische wassers en meertraps werkende wassers. Het basisprincipe baseert bij alle wassers op filterwanden die zijn voorzien van een vulling en doorlopend met waswater worden bevloeid. Hierdoor worden de stoffen uit de afvoerlucht gewassen.
Normaal gesproken worden luchtwassers zoals alle luchtreinigingsinstallaties alleen bij stallen met mechanische ventilatie ingezet.
Normaal gesproken betekent dus dat wassers bij buitenstallen niet kunnen worden gebruikt? Of werken zij dan gewoon anders?
Roland Tapken: Zij werken anders. Het werkingsprincipe van de wassers is immers erop gebaseerd dat de totale afvoerlucht centraal wordt verzameld om deze vervolgens met ventilatoren door de reinigingsinstallatie te kunnen leiden. Daarvoor moeten de stallen voorzien zijn van een mechanische ventilatie.
Bij varkensstallen met uitloop naar buiten worden gelijkdruksystemen op een luchtreiniger aangesloten. Hier valt weliswaar niet het uitloopterrein onder, maar het overgrote deel van de stalemissies wordt uit de lucht gehaald.
Welke installaties biedt Big Dutchman aan?
Roland Tapken: Wij hebben diverse reinigingssystemen in ons assortiment. Met de Pollo-L en de Pollo-M bieden wij een eentraps werkende chemische luchtwasser voor de afscheiding van ammoniak- en stofemissies voor kuiken- en opfokstallen. In varkensstallen gebruiken wij meertraps werkende luchtwassers.
Wat betekent "chemo"?
Roland Tapken: "Chemo" betekent dat zwavelzuur aan het water wordt toegevoegd om de pH-waarde van het waswater te verlagen. Bovendien wordt hierdoor de ammoniak gebonden.
Wat hebt u pluimveehouders nog te bieden?
Roland Tapken: Boeren die de stofontwikkeling gericht willen verminderen, raden wij onze stoffilters aan. De StuffNix is een droge filter, wat wil zeggen dat hij helemaal zonder water werkt. Hiermee kan 50 – 70% van het stof uit de lucht worden gehaald. Dit product kan zowel voor de pluimveehouderijen als voor pluimveemesterijen worden gebruikt.
StuffNix klinkt Plat-Duits. Is de naam afkomstig uit het dialect?
Roland Tapken: Ja. Hier in de buurt spreekt men nog vaak dialect. Daar hebben wij de naam van ons filtersysteem dan ook aan ontleend. In "Stuff" zit de wortel "stof". StuffNix zou dus ofwel "stoft niet" of "geen stof" betekenen. Deze filter vormt al jaren een vast bestanddeel van het productpalet.
Hoe zit het met luchtwassers voor de varkenshouderij?
Roland Tapken: Voor varkenshouders hebben wij meertraps werkende luchtwassers in ons assortiment. Zij combineren het beste uit alle werelden. Om het met de slogan van Persil te zeggen: "Meer kun je voor je was niet doen".
Kunt u het werkingsprincipe van de meertrapse wasser toelichten?
Roland Tapken: Tweetraps betekent dat er sprake is van twee "wasbeurten". Een voorbeeld is onze IUS-P. De eerste stap is een chemisch wasproces waarbij stofdeeltjes en ammoniak worden gebonden. De tweede reinigingsstap bestaat uit een biofilterwand met een vulling van wortelhout. Deze stap dient voor de geurvermindering.
Luchtwasser IUS-P: de linker filterwand wast ammoniak en stof uit de afvoerlucht. Rechts is een druppelafscheider te zien die de lucht met stoffen tegenhoudt. 
Na het natte wasproces wordt de lucht door de biofilterwand geleid en wordt de stank van de varkensstal aanzienlijk verminderd.
Is de IUS-P ook geschikt voor pluimveestallen?
Roland Tapken: Nee. Wel voor kalverstallen.
Kalveren? Big Dutchman is toch een inrichter voor pluimvee- en varkensstallen?
Roland Tapken: Ik weet het. Het klinkt raar. Maar de IUS-P werd indertijd voor de varkenshouderij en de kalvermesterij ontworpen. Wij hebben hiermee afgelopen jaar nog een kalverstal in de buurt uitgerust.
Naast de tweetrapse luchtwasser heeft Big Dutchman een systeem met drie stappen in het programma. Hoe werkt dat precies?
Roland Tapken: De MagixX-P+ is een chemisch-biologische wasser met drie filterwanden. De voorzijde van de eerste reinigingswand wordt aanvullend met water bespoten. De afvoerlucht stroomt in de filterwand en stof en ammoniak worden in het eerste bassin uitgewassen. Aangezien het stof ook geurstoffen bindt, filtert de installatie op die plek al een deel van de geuremissies. Tijdens de eerste twee reinigingstappen wordt zwavelzuur toegevoegd. Hierdoor wordt de afscheiding van ammoniak duidelijk verbeterd. De derde reinigingsstap bestaat uit een wand met een vulling van wortelhout. Die zorgt voor de microbiële afbraak van geurstoffen.
Werkingsprincipe MagixX-P+
Kunnen de prestaties van de wassers worden gekwantificeerd?
Roland Tapken: Ja, aangezien de luchtwassers zijn gecertificeerd, is dat natuurlijk mogelijk.
Hoe luiden de cijfers?
Roland Tapken: Wat ammoniak en geur betreft, realiseren boeren met de IUS-P en de MagixX-P+ afscheidingsprestaties van tot wel 90 procent. Bij het totale stofgehalte ligt deze waarde deels zelfs boven de 90 procent. Wij zijn ook zeer tevreden over de resultaten van de geurvermindering.
De Pollo-M is ook gecertificeerd en wel voor de vermindering van stof- en ammoniakemissies. In de test realiseerde hij een ammoniakafscheiding van tot wel 91 procent, bij de totale stofafscheiding bedroeg de waarde tot wel 89 procent. Ook de resultaten van de fijnstofafscheiding waren zeer goed. Bij de Pollo-L realiseren wij voor ammoniak tot wel 85 procent en voor het totale stofgehalte tot wel 81 procent.
Wie alle cijfers in detail wil nalezen, kan hiervoor op internet terecht. De DLG heeft alle testrapporten gepubliceerd.
Links:
Een systeem hebben wij nog niet besproken. Kunt u a.u.b. uitleggen waarom de Porcus een speciaal geval is?
Roland Tapken: De Porcus is een eentraps werkende luchtwasser voor de varkenshouderij. Het systeem kan als biologische of chemische trickle-bed reactor worden ingezet. Wij verkopen dit systeem alleen in het buitenland, vooral op de Aziatische markten.
Het verschil met de andere luchtwassers is dat wij om douanetechnische redenen geen wortelhout gebruiken. Chinese instanties zijn bang dat met het hout parasieten het land binnenkomen en eisen daarom een kostbare behandeling. Om deze reden bieden wij deze klanten een op de omstandigheden ter plaatse aangepaste luchtwasser.
Wat betekent biologisch?
Roland Tapken: Bij biologische luchtwassers worden de stoffen uit de afv
oerlucht eerst naar de waterfase geleid en hierna door micro-organismen, die in de vulling zitten, opgenomen resp. omgezet. Bij stof en ammoniak realiseert de Porcus overigens prestaties van meer dan 80%. Wij zijn tevens zeer tevreden over de vermindering van de geuremissies.
Nog een algemene vraag over luchtwassers. Kunnen boeren deze systemen ook achteraf nog in hun bestaande stallen installeren? Zo ja – wat is makkelijker, een nieuwe stal inclusief luchtwassers bouwen of een installatie achteraf aanpassen?
Roland Tapken: Natuurlijk kunnen de systemen achteraf worden geplaatst. Een voorwaarde is dat de stallen over een mechanische ventilatie beschikken.
Wat de tweede vraag betreft, zou ik zeggen dat het in principe makkelijker is om een nieuwbouw op een luchtwasser af te stemmen dan een luchtwasser in een bestaande stal te installeren. Dat wil echter niet zeggen dat installaties achteraf lastig zijn. Met een beetje creativiteit en zonder de kosten uit het oog te verliezen, kunnen optimale oplossingen worden gerealiseerd.
Wat is tot nu toe het meest indrukwekkende project dat Big Dutchman heeft uitgevoerd?
Roland Tapken: Voor elk project is de juiste kennis vereist. Elke stal of locatie is anders en de individuele behoeften van de boeren moeten binnen de grenzen van wat haalbaar is, worden gerealiseerd.
Wat er natuurlijk uitspringt zijn projecten zoals het zeugenbedrijf van een Zuid-Koreaanse klant. Hij bouwde enkele jaren geleden een locatie voor 3.600 dieren. Nu moet u weten dat Zuid-Korea één van de dichtstbevolkte landen ter wereld is. Omdat de klant hechtte aan een goede relatie met zijn buren, mochten wij 16 MagixX-luchtwassers leveren en installeren.
Momenteel staat een project in Oost-Duitsland met 26 IUS-P-wassers op de planning.
Ook optisch een aansprekende locatie: zeugenhouderij met 16 MagixX-luchtwassers in Zuid-Korea.
Tot slot willen wij natuurlijk weten: waar werkt u momenteel aan resp. hoe zien de toekomstplannen eruit?
Roland Tapken: Wij hebben enkele ijzers in het vuur. Onze dochteronderneming Inno+ heeft bijvoorbeeld een methode ontwikkeld waarmee boeren de bij het wassen van de lucht beschikbare energie voor de verwarming van de varkensstallen kunnen gebruiken. Hiermee kunnen zij hun energiekosten aanzienlijk verlagen. Wij zijn van plan om deze Triple EEE genoemde vorm van de warmteterugwinning als standaard onderdeel aan onze systemen te koppelen.
Aan welke projecten werkt u verder nog?
Roland Tapken: Momenteel ontwikkelen wij een besturing met functies die de in de branche gangbare stoplichtindicatie ver overtreft. In plaats van alleen de werking van de installatie te controleren, kunnen bedrijfsleiders hun installatie beheren en talloze gegevens registreren en vooral ook analyseren.
Wij streven op de middellange termijn naar systemen waarmee boeren een bijdrage kunnen leveren aan de milieubescherming en een klimaatneutrale intensieve veehouderij. Naast duurzaamheid staat bij ons tevens de efficiëntie centraal, vandaag en in de toekomst. Onze klanten beschikken immers over strakke budgetten.
Dat klinkt als een ambitieuze onderneming! Hoe wilt u dat aanpakken?
Roland Tapken: Twee belangrijke factoren zijn het energie- en waterverbruik. Een voorbeeld is de eerder genoemde Triple EEE-methode.
Op het gebied van emissieverlagingen zijn er veel ontwikkelingen en niet alleen in Duitsland. Wij volgen deze ontwikkelingen op de voet en passen ons hieraan aan. Veehouders moeten met succes in de toekomst kunnen investeren. Feitelijk is dat ons belangrijkste plan voor de toekomst!