In vleeskuikenhouderijen behoren de energiekosten, naast de kosten voor het voeren, inmiddels tot de hoogste bedrijfskosten. In dit artikel behandelen we een aantal efficiënte maatregelen om energie te besparen.
Energie besparen ook lonend voor het dierenwelzijn
Energie-efficiëntie voor vleeskuikenhouderijen: de kosten verlagen
De sinds de oorlog in Oekraïne drastisch gestegen energieprijzen en de daaruit voortvloeiende versnelde omschakeling van fossiele energie naar alternatieve energiebronnen is voor iedereen een grote uitdaging, ook voor de agrarische sector. Tegelijkertijd is het van groot maatschappelijk belang dat een optimaal klimaat, en dus een optimaal welzijn voor de dieren in de stal wordt gecreëerd.
Om te identificeren waar energie kan worden bespaard en om het effect te kunnen monitoren, moet eerst de situatie zoals deze nu is worden vastgelegd. Hiervoor kunnen de veehouders hun meterstanden (elektriciteit en gas) bij elke koppelwisseling registreren, maar beter nog elke maand of zelfs elke week.
In principe is het zo dat de ventilatie de meeste elektriciteit verbruikt, en veehouders gebruiken over het algemeen de meeste energie om ervoor te zorgen dat de dieren in de stal een comfortabele temperatuur hebben (Afb.1). KTBL-schrift 105 (Energiebedarf in der Schweine- und Hühnerhaltung, 2014) gaat uit van een verbruik van 6,5 kWh per dierplaats per jaar.
Een belangrijke maatregel is het regelmatig onderhouden en het controleren van alle relevante systemen. Hieronder valt bijvoorbeeld het controleren of alle ventilatoren naar behoren werken en de beschermroosters schoon zijn. Dit geldt ook voor de warmtewisselaar, verwarmingsinstallatie en alle andere elektrische apparatuur. Ook is de optimale onderdruk in de vleeskuikenstal een belangrijke indicator voor een efficiënt werkende ventilatie.
De verse lucht moet gelijkmatig en gelijktijdig naar binnen stromen en zich via een ruime luchtcirculatie met de lucht in de stal kunnen vermengen (Afb. 2). Het gebruik van circulatieventilatoren kan hier nuttig zijn, om gelaagdheid in de lucht te voorkomen en ervoor te zorgen dat de warmte die de dieren produceren effectief wordt gebruikt, vooral bij zeer lage ventilatiesnelheden.
Na de mestronde volgt de onderhoudsfase, waarin veel van de genoemde onderhoudswerkzaamheden kunnen worden uitgevoerd. Vooral in de winter moet deze fase zo kort mogelijk worden gehouden, om ervoor te zorgen dat de stal niet te veel afkoelt. Een stal helemaal opwarmen, en vooral het opwarmen van de vloer, kost namelijk ontzettende veel energie.
Een goede isolatie van de stal beschermt in de winter tegen onnodige warmteverliezen en in de zomer tegen extreme hitte in de stal. Ook draagt isolatie bij aan het stabiel houden van de temperatuur, zodat minder verwarming en/of koeling nodig is.
Hieromtrent is het belangrijk dat alle wanden, het dak en de vloer goed worden gecontroleerd op lekkages en/of koudebruggen. Vooral bij grote deuren, ramen en ventilatie-openingen kan dit voorkomen. Met een warmtebeeldcamera kan deze controle snel en eenvoudig worden uitgevoerd (Afb. 3).
Wie nog altijd gebruikmaakt van gewone tl-buizen stapt beter vandaag dan morgen over op energie-efficiënte ledverlichting. In vergelijking met conventionele systemen kan met ledverlichting tot 60% aan stroomkosten worden bespaard (Afb. 4).
Inmiddels is een breed aanbod ledverlichtingsoplossingen voor in de stal verkrijgbaar, met interessante extra opties, zoals 100% flikkervrij, een gelijkmatige lichtverspreiding, dimbaar van 0 tot 100%, een breed lichtspectrum van warm wit tot koud wit en traploos instelbaar, om er een paar te noemen.
Wat betreft verwarmingskosten besparen is de meeste winst te behalen met een warmtewisselaar (Afb. 5). Hiermee wordt de warmte-energie uit de afvoerlucht van de stal teruggewonnen. Volgens het zogenaamde kruisstroomprincipe worden koude verse lucht en warme lucht uit de stal tegelijkertijd door een wisselelement geleid, zonder dat deze met elkaar in contact komen.
De geïntegreerde filtereenheden zorgen er vervolgens voor dat alleen schone afvoerlucht in de warmtewisselaar komt (wat ook de stof- en geuremissie vermindert). De op die manier voorverwarmde verse lucht stroomt de stal in en wordt daar via de verschillende circulatieventialtoren gelijkmatig verdeeld. Hiermee kan zo'n 60% verwarmingsenergie worden bespaard (bij dezelfde ventilatiesnelheden!).
De warmtewisselaar komt ook de diergezondheid ten goede. Wanneer het systeem niet na de eerste 14 dagen worden uitgeschakeld, maar op een lager niveau (dus met een lager stroomverbruik) wordt gebruikt, wordt de stal geventileerd met goedkope warmte. Zo wordt de lucht in de stal droger en dus ook het strooisel. Het resultaat is een betere gezondheid van de voetzolen van de dieren, een verhoogd welzijn en een lagere amonniakuitstoot.
Moderne klimaatcomputers bieden veehouders de mogelijkheid het klimaat in de stal te sturen, en dan niet alleen de temperatuur en de luchtvochtigheid, maar met sensoren kunnen ook de CO2- en NH3-gehalten worden gemonitord, om overeenkomstig te ventileren.
Met moderne klimaatcomputers kunnen vandaag de dag ook de luchtwisselingen uiterst efficiënt worden geregeld. Hier kan bijvoorbeeld de minimumventilatie worden gehanteerd, die vooral aan het begin van de mestperiode het energieverbruik kan verlagen.
Energiebesparende ventilatieprincipes, zoals de MultiStep of de geavanceerdere variant, de Dynamic MultiStep, zorgen ervoor dat de luchtafvoerventilatoren overeenkomstig de minimale vereisten werken. Hiervoor zijn echter wel moderne, regelbare EC-ventilatoren nodig. Pluimveehouders die deze ventilatieprincipes toepassen kunnen enorm veel besparen op hun elektriciteitskosten.
| Het loont ook om goed te controleren of het huidige ventilatiesysteem naar behoren werkt en eventueel als volgende investering te kiezen voor een modern ventilatie- en besturingssysteem. |
Zonder verwarming is het in ons deel van de wereld niet mogelijk om vleeskuikens te produceren. Maar welke soort verwarming is de juiste voor uw stal?
Veel bedrijven maken nog gebruik van warmtekanonnen. Indien u dit zo wilt houden, kies dan in elk geval niet voor gaskanonnen met een open verbrandingssysteem.
Bij een open verbrandingssysteem wordt de thermische energie van het verbrande gas samen met de hete uitlaatgassen naar de stal geleid. Voor de brandstof propaan betekent dit bijvoorbeeld 150 g waterdamp per uur en 230 g CO2 per kW geïnstalleerd verwarmingsvermogen. Hoewel deze apparaten een efficiëntie van 100% hebben, moet door de uitlaatgassen en waterdamp aanzienlijk meer worden geventileerd.
Bij verwarmingsapparatuur met indirecte verbranding (Afb. 6) worden de uitlaatgassen via een schoorsteen naar buiten afgevoerd (Afb. 7). Er komen geen schadelijke gassen in de stal, waardoor het minimum luchtdebiet aanzienlijk kan worden verlaagd.
In dit verband is het ook raadzaam om de ontwikkeling van de prijs van CO2 in de gaten te houden (Afb. 8). Onderdeel van het Duitse klimaatpakket is een CO2-prijs voor fossiele brandstoffen, zoals aardgas en diesel, overeenkomstig de wet Brennstoffemissionshandelsgesetz (BEHG). De CO2-prijs was in januari 2021 rond de 25 euro per ton, en stijgt stapsgewijs naar 55 euro in 2025.
Omdat verwarming met aardgas goed is voor zo'n 202 gram CO2 per kilowattuur (kWh), is de uitstoot bij een consumptie van 600.000 kilowattuur per jaar (typisch voor een oudere vleeskuikenstal met open verbranding) ongeveer 121 ton. In 2021 zorgde dat voor een extra kostenpost van bijna € 3.000. Door de hogere CO2-prijzen zal dat bedrag in 2025 bijna € 5.5000 zijn, helemaal los van de schommelingen van de gasprijs. Dat leidt natuurlijk tot de vraag welke alternatieve energiebronnen er voor de verwarming zijn.
Eén mogelijkheid is verwarmingsapparatuur op basis van warm water. Goede oplossingen hieromtrent zijn al sinds enige jaren verkrijgbaar. Het doel hierbij is de warmte-afgifte te maximaliseren, wat wordt gerealiseerd door een groot oppervlak van het verwarmingselement (Afb. 9). Voor het verwarmen van het water werken hernieuwbare energiebronnen goed, zoals houtchips of stropellets.
Het volgende toekomstscenario toont hoe volledig kan worden omgeschakeld naar niet-fossiele energie (Afb. 10). De stal wordt verwarmd met warmwaterconvectoren. Het water wordt verwarmd met een warmtepomp. De elektriciteit die nodig is voor de warmtepomp wordt gegenereerd door zonnepanelen, een accu of via het openbare elektriciteitsnetwerk.
Momenteel gaat met een dergelijk scenario een zeer kostbare investering gepaard, en daarmee dus een lange amortisatieperiode.
Volledigheidshalve moet echter wel worden opgemerkt dat bedrijven met een WKK- of biogasinstallatie al een duurzame en kosteneffectieve warmtebron in huis hebben.